بەخێر بێن بۆلاپەڕەی تایبەتی
حەمید تەقوایی بەزمانی کوردی
حیجاب، عەلمانییەت و کۆمەڵگای مەدەنی
وەڕگێڕانی لە فارسییەوە بۆ کوردی بەکر ئەحمەد
وەرگێڕدراو لە گۆڤاری ئازادی ژن ژ: 48 و 49
ئازادی ژن: جاک شیراک دەڵێ، بە مەبەستی یەکێتی نەتەوەیی فەرەنسا و بنەمای عەلمانی یاساکانی فەڕەنسا، خوازیاری قەدەغەکردنی حیجاب و تەواوی سیمبوڵە ئایینییەکانی ترن لە قوتابخانەو شوێنی کاردا، ئایا ئێوە لەگەڵ ئەمجۆرە قەدەغەکردنەدان وە بۆچی؟
حەمیدی تەقوایی: بەڵێ من بە تەواوەتی لەگەڵیدام. بەڵام نەک بە و هۆکارانەوەی کە ئاغای شیراک باسیان لێوەدەکات. من نازانم کرێکارێکی فەڕەنسی چەند لەگەڵ ئاغای شیراک و نموونەکانی دیکەی وەک ئەودا هەست بەم یەکێتەیە دەکات. باس لەسەر یەکێتی میللی و لەم چەشنە "قۆڕییاتە" ناسیۆنالیستییانە نییە کە دەوڵەتەکان لە هەر فرسەتێکدا دەیانەوێ خەڵکی پێ بەنج کەن و کەڵکی لێوەربگرن. خودی عەلمانی بوون، مەسەلەکە زیاتر ڕۆشندەکاتەوە. بەڵام بە بۆچوونی من، هێشتا عەلمانی بوونی قانوونەکان، بەیانێکی پڕ و گشتیگیری مەسەلەکە نادات بە دەستەوە. ئەگەر ئەمڕۆ شۆڕشگێڕانی گەورەی فەڕەنسا لەبەرانبەر حیجابدا سەرنجی خۆیان بدایە، دەگەڕانەوە بۆ بنەماکانی کۆمەڵگای مەدەنی و مافی "هاوڵاتی"بوون و منیش هەر بە هۆی ئەوانەوەیە کە خوازیاری قەدەغەکردنی حیجاب و سیمبوڵە ئایینییەکانی دیکەم. باسی من لەوێوە دەستپێدەکات کە "هاوڵاتییان" لە باری قانوونییەوە یەکسانن و هەر لەم ڕووەشەوە نابێ شوناسی میللی و مەزهەبی و گروپیی و "کاست"ی و چینایەتییان، لەو پەیوەندییە کۆمەڵایەتییانەدا کە لە نێوان یەکدا بەرقەراریدەکەن، پێوەر و بڕیاردەر بێت. حیجاب هەروەک هەر چەشنە جلوبەرگێک، خۆدەرخستنێک یان سیمبوڵی ڕوو لەدەری ئاشکرای ئایین یان قەومیگەرایی کە دەبێتە هۆی بەرجەستەکردنەوە و نمایشکردنی شوناسێکی تایبەت لەسەر و شوناسی هاوڵاتیبوونی تاکەکانی کۆمەڵگاوە، وە بە هۆی فەرزکردنی ئەم شوناسە تایبەتییەوە لەسەر و ئەسڵی شوناسی کۆمەڵایەتی و ئینسانی تاکەکانەوە لە دژایەتیدایە و دەبێ قەدەغە بکرێت. بە واتایەکی تر، من چۆن دژی ناوبردن و دەستنیشانکردنی ئایینی تاکەکانم لە ئەوراق و شوناسنامەکانیاندا، بە هەمان شێوەش دژی حیجابم.٢٤\٤\٢٠١٨
دەستداماڵینی سیاسەت لە ئایین و پێویستی ڕێنسانسێکی سۆشیالیستی!
حەمید تەقوایی
چەند خاڵێک دەربارەی ڕەخنەی سیاسی و عەقیدەیی لە مەزهەب
پرۆژەیاسای
کۆیلایەتی سێکسی ژنان کە لە ژێر ناوی پرۆژەیاسای پارێزگاریکردن لە خێزان لە
پەرلەمان پێشکەشکراوە، جارێکی تر ئەوپەڕی کۆنەپەرستی و قێزەونی ودڕندەیی ئایین
نمایش
دەکاتەوە. هێچ کۆمەڵگەیەک بەبێ ئازادی ژنان ئازاد نیە وە پرۆژەیاسای کۆیلایەتی
سێکسی ژنان لە ڕاستیدا بەڵگەی کۆیلایەتی هەموو کۆمەڵگەی ئێرانە لە ژێر دەسەڵاتی
سەدەکانی ناوەڕاستی کۆماری ئیسلامیدا. ئەبێت بەهەموو توانامانەوە لە ڕوانگەیەکی
ڕادیکاڵ و مرۆییانە وسۆشیالیستییەوە خەبات بکەین
و لەبەرامبەر ئەم پرۆژەیاسایە
و حکومەتێکدا
بوەستینەوە
کە ڕیگا
بەخۆی ئەدات لە سەدەی بیستویەکدا
قسەکردن لەسەر
وەها یاسایەکی پڕ
لە سوکایەتی و بەکەم
سەیرکردن بێنێتەکایەوە. پێشنیارکردنی پلاتفۆڕمی چەپ
لە دژی ئەم پرۆژەیاسایە و ڕێکخستنی
خەباتێکی ڕادیکاڵ بە
مەبەستی شکست پێهێنانی ئەركیکی
لێبڕاوانەیە کە حیزبی ئێمە لە بەرنامەی کاری خۆیدا دایناوە. بەڵام ئامانجی من لەم
نوسینە
قسەوباسکردن لەسەر ئەم
پروژەیاسایە و گرنی خەباتکردن لەدژی نیە. بەڵکو ئەمەوێت
بەو بیانوەوە جارێکی
تر بەگرنگی
پاکردنەوەی کۆمەڵگە لە مەزهەب و بنەماکانی ڕەخنەی سیاسی و عەقیدەیی کۆمۆنیستەکان لە
ئایین باس بکەم. پرۆژەیاسای کۆیلایەتی ژنان جارێکی تر لە سەر پێویستی هەر ئێستای
ڕزگار کردنی کۆمەڵگە لە شەڕی ئایین دوپات ئەکاتەوە، وە ئەم ڕزگارییە بەبێ ڕەخنەی
قوڵ و هەمەلایەنە لە ئایین و بە بێ ڕاماڵینی ئایین لە مەیدانی سیاسی وکۆمەڵایەتی و
عەقیدەتیدا لە توانادا نیە. ٢٦/٠٧/٢٠١٥
ئازادی لە سندوقەکانی دەنگدانەوە نایەتە دەرەوە!
حەمیدی تەقوایی
لە ئێمە ئەپرسن : لە سەرمایەدارێکەوە تا کرێکارێک هەموو تاکێک و دەنگێک. ئایا ئەوە باشترین شێوازی بەشداریکردنی تاکەکانی کۆمەڵگە نیە لە چارەنوسی خۆیاندا؟
نەخێر ئەوە باشترین شێواز نییە. ئەوە دەرک و تێگەیشتنێکی باوە لە دیموکراسی و ئازادی کە سەرمایەداری برەوی پێداوە. هەر چەند ساڵ جارێک خەڵک ڕادەکێشنە سەر سندوقەکانی دەنگدان بۆ ئەوەی لەنیوان حیزبە دەسەڵاتدارەکاندا یەکێکیان هەڵبژیرن و بڕۆنەوە ماڵەوە. ئەم خەڵکە دەنگدەرە جگە لەم دەنگدانە کە هەر چەند ساڵ جارێک بەڕێوەدەچێت، هیچ نەخش و کاریگەریەکیان لە بەڕێوەبردنی کارەکاندا نیە. دیاری کردنی ئەو چارەنوسە لە ڕێگای خەڵکەوە نیە، بەڵکو سپاردنی چارەنوسە بەدەستی ئەو حیزب و باڵانەی چینی دەسەڵاتدار کە پارە و پێداویستی زۆرتریان هەیە بۆ ململانێکانی هەڵبژاردن. هەڵبژێردراوەکان هەتا بەم مانا سنوردارەی نوێنەرایەتی دیموکراسی دیسان نوینەرایەتی زۆربەی کۆمەڵگا ناکەن بەڵکو بەهۆی ئەو زۆرینە ڕێژەییەی بەشێک لە خەڵك کە لە هەڵبژاردندا بەشداریان کردوە هەڵئەبژێردرێن. کاندیدەکان بە ڕێژە لەسەدیەکانی وەک چل- پەنجا لەسەد لە سی - چل لە سەدی کۆمەڵگا کە لە هەڵبژاردندا بەشداریان کردوە واتە نزیکەی بەڕێژەی لە سەدا بیستی خەڵکی هەموو کۆمەڵگا ئەبنە سەرۆکی وڵات و سەرۆک وەزیران و ئەندامی پەڕلەمان، وە بە شێوەیەکی ڕەواڵ هەر لەدوای چەند مانگی یەکەم، و بونی بەڵێنەکانی هەڵبژاردنیان بە بڵقی سەرئاو، ٢٧/٠٤/٢٠١٥
سەرهەڵدانی چەپی نوێ و بەپەراوێزبونی زیاتری چەپی سوننەتی لە ئەوروپادا!
حەمیدی تەقوایی
یاداشتەکانی هەفتە..
پاپلۆ ئیگلسیاس ڕابەری حیزبی چەپڕەوی پودموس چەند مانگێک لەمەوپێش لە میانەی وتارێکدا لە ئەسینا ئەوەی خستەڕوو کە:
"ئێمە دەبێ بە توندی ڕوبەڕوی گروپچێتی (مەحفەلیزم) ببینەوە. تایبەتمەندی شۆڕشگێڕان بە پۆشینی بلوسەکانیان نییە. تایبەتمەندی ئەوان بە گۆڕینی بیروباوەڕەکانی خۆیان، بە مەزهەب نییە. ئەرکی شۆڕشگێڕیک وێنەگرتنی خۆی نییە بە چەکوش و داسەوە. ئەرکی شۆڕشگێڕێک سەرکەوتنە".١٦/٠٢/٢٠١٥
ڕاسیزم، پۆستمۆدێرنیزمێکە کە ئیتر قوبوڵکردنی بەسەر چووە!
حەمید تەقوایی
پۆستمۆدێرنەکان و لایەنگرانی نیسبیەتی فەرهەنگی لەوباوەڕەدان کە ڕەخنەگرتن و هەجوکردنی پیرۆزیەکانی ئیسلام ڕاسیستیە ، بەڵام لە ڕاستیدا ئەوەی کە ڕاسیستیە خودی تیئۆری پۆستمۆدیرنیزم و نیسبیەتی فەرهەنگییە .ڕاسیزم ڕویەکی تری ئەو تیۆریە یە کەلەو باوەڕەدایە شارستانیەت وفەرهەنگ و بەها مرۆییەکان بەسەر ئاین و میللەت و خێلەکاندا دابەش ئەبن.پۆستمۆدێرنیزم لەباوەڕەدایە کە دەبێ ئەوانی تر قوبوڵ بکەیت،ڕاسیزم باوەڕی وایە کەنابێت قوڵی بکەیت. جیاوازیان تەنها لێرەدایە.ڕاسیست پۆست مۆدێرنیستێکە کە ئیتر قوبوڵکردنی بەسەر چووە. ٢٢/٠١/٢٠١٥
تیرۆری پاریس، مشتێک بوو درا لە بزوتنەوەی ئیسلامی سیاسی!
حەمیدی تەقوایی
بنەمای تیرۆریزم دروستکردنی ترس و تۆقاندنە لە کۆمەڵگادا. هێرشی تیرۆریستانی ئیسلامی بۆسەر تەنزئامێزنامەی چارلی ئیبدۆ، بڕیاربوو هەموو ڕۆژنامەنوسانی سکۆلار و ئاتەئیست و هەموو ڕەخنەگرانی ئیسلام بترسێنێت و ناچار بە بێدەنگیلێکردن و هێورکردنەوەیان بکات.
پێشتر سەبارەت بە سەلمان ڕشدی و ڕۆژنامەی دانیمارکی کە بۆ یەکەمجار کاریکاتۆرەکانی لەسەر محەمەد چاپکرد هەمان چەکی ترس وتۆقاندنیان بەکارهێنا و کەم تا زۆر سەرکەوتوبون. ئەو هەڕەشە و خەت ونیشان کێشانە بە ناڕەزایەتی بەرفراوانی خەڵک بەرەوڕوو نەبوو. بەڵام ئەمجارەیان تاوانی دڕندانەی ئەوان لە پاریس وەڵامێکی دانشکێنانەی لە لایەن جەماوەری خەڵک و ڕۆژنامەنوسانەوە پێدرایەوە. زیاتر لە سەد هەزار کەس لە شەوی هەمان ڕۆژدا لە پاریس و باقی شارەکانی تری فەڕەنسا ڕژانە سەرشەقامەکان و ڕایانگەیاند من چارلیم. لە لەندەن و ڕۆما و بەرلین شاهیدی گردبونەوە و ڕێپێوانی هەزاران کەس بووین وەک کاردانەوەیەک دژ بەو کردەوە تیرۆریستییە.١٢/١/٢٠١٥
بۆچی سی ئین ئێن و سەرجەم تەلەفزیۆن و بڵاوکراوە سەرکییەکان لە ڕۆژئاوا کاریکاتۆرەکانی چارلی ئیبدو بڵاوناکەنەوەو سەرلەنوێ لە چاپی نادەوە ؟" (مایک سمر کونیش، ئامادەکارو بیژەری بێژەری کەناڵی سی ئێن ئێن)
من"چارلیم دروشمی خەڵکی توڕەیە لە تاوانکاریەکەی پاریس ، بەڵام حسابی دە زگا ڕاگەیاندنە سەرکی و دەوڵەتی یەکانی ڕۆژئاوا لەگەڵ خەڵک جیایە.
بێژەرەکەی سی ئێن ئێن بەناوهێنانی ژمارەیەک لە تۆڕە تەلەفزیۆنی و بڵاوکراوە دیارەکانی ئەمەریکاو ئەوروپا کە خۆپاریزی ئەکەن لە چاپکردنی کاریکاتۆرەکانی چارلی ئیبدو ئەپرسێت هۆکاری ئەمە چی یە؟ ترسە یان هەستکردنە بە بەرپرسیارێتی؟
وەڵامی ئەمە هیچکامێک لەم دولایەنە نیە . هۆکارە کە سیاسەتیکە کە زاڵە بەسەر دەزگاڕاگەیاندنەسەرکی ودیارەکانی ڕۆژئاوادا.ئەم دەزگا ڕاگەیاندنانە سیاسەتی دەوڵەتەکانیان پەیڕەودەکەن، وە جیاکردنەوەی حسابی تیرۆریستان لە "ئسلامی ڕاستەقینە" و پاریزگاریکردن ومەیداندارکردنی ڕەوتە ئیسلامیە "موعتەدیل و میانە ڕەوەکان"گۆشەیەکی ئەم سیاسەتەیە.تیۆری و فەلسەفەی ئەم سیاسەتەش پۆست مۆدێرنیزم و نیسبیەتی فەرهەنگی هیناویەتی یە کایەوە.
١١/٠١/٢٠١٥
ئاین قوتوی هەڵگیراوی(معلب) نەفرەت لە ژنانە.
حەمیدی تەقوایی
"ژنان و پیاوان یەکسان نین ... ئەمە لە گەڵ سروشت دا ناکۆکە"
ئەوەی کە لەگەڵ سروشتی ژندا لە ناکۆکیدایە حوکم و یاسا وتێڕوانینی دژی ژنی ئیسلامیە نەک یەکسانی ژن و پیاو !جەنابی ئەردۆغان هەمان ئەو "بەڵگە" کۆن و داڕزیو انە ی لایەن گرانی پیاووسالاری کە سەدجار وەڵامدراونەتەوە دوبارە ئەکاتەوە : ژن لە ڕوی خەسڵەتی سروشی یەوە لەگەڵ پیاو یەکسان نیە . لاوازتر وبێ تواناترە و بەم پێ یە نابیت لە ڕوی کۆمەڵاتی و سیاسی و مافیشەوە لەگەڵ پیاودا یەکسان بێت!
ماوەیەک لەمەو بەر حیزبی نەهزەی تونسی هەوڵی ئەدا لە یاسی بنەڕەتی ئەو وڵاتەدا ووشەی "ژن و پیاو یەکسانە" بگوڕێت بە "ژن وپیاو تەواوکەرن" بگۆڕێت کە لەلایەن ژنان و سیکۆلارەکانەوە وەڵامی دانشکێنیان وەرگرتەوەو پاشەکشە یانکردو لە هەڵبژاردنەکانی ئەم دوایانەشدا لە بەرارامبەر سیکۆلارەکان دا شکستیان خوارد.
خامنەیش ئەم ساڵ بە بۆنەی ڕۆژی ژنەوە کۆمەڵی هەڵیت وپەڵیتی ڕیز کرد بوو هەمان شێوە کە ڕەفسنجانی و ڕوحانی هەوڵیاندابوو پاساوی بۆ بهێننەوە .ئیستاش سەرەی گەشتوەتە "ئیسلامی میانە ڕەو"کەی ئەردۆغان .
خەسڵەتی"سروشتی ژن و پیاو جیاوازە " وێردی سەرزمانی هەموو ئەو کۆنە پەرستانەیە .بۆچی کەسێک جیاوازی سروشتی نیوان ژن و پیاوی ئینکاری کردوە .قسە لەسەر هەڵاواردنی کۆمەڵایەتی وسیاسی و ئابوری یە لە نیوان ژن و پیاودا.٢٦/١١/٢٠١٤
پێویستی لایەنگیری کۆمۆنیستی لە سەربەخۆیی کوردستانی عیراقحەمید تەقوایی
وەرگێڕانی لە فارسیەوە: کاروان نەجمەدین
گفتوگۆی بڵاوکراوەی ئەنتەرناسیۆنال لەگەڵ حەمید تەقوایی
ئەنتەرناسیۆنال: لە بەیاننامەی حیزبدا (حیزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی ئێران.. وەررگێر) لە پەیوەند بە سەربەخۆیی کوردستان و سودمەندی ئەم پرسەوە ئاماژە دراوە بە بارودۆخی ڕەش و بالادەستی کێشمەکێشمی قەومی و مەزهەبی لەعێراق دوای هێرشی سەبازی ئەمرکا.
یەکەم پرسیار ئەوەیە گەرەنتی چییە کە دوای سەربەخۆیی کوردستان بارودۆخ باشتر ببێت ؟١٢/٠٨/٢٠١٤
قه‌یرانی واڵ ستریت و پێویستی گه‌رانه‌وه بۆ مارکس !بۆ مرحەميد تەقوايی
نه‌فیکردنه‌وه‌ی به‌ها هاویه‌که ئینسانیه‌کان، نه‌فیکردنه‌وه‌ی ئینسانیه‌ته‌ڕه‌خنه‌له فره فه‌رهه‌نگی و نیسبیه‌تی فه‌رهه‌نگی
حه‌میدی ته‌قوایی