ووته‌ی سه‌رگوڵ ئه‌حمه‌د به‌رپرسی که‌مپینی جیهانی بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی یاسای باری که‌سێتی له کوردستانی عێراق ؛
له مه‌راسمی 8ماس له ساری له‌نده‌ن له وڵاتی به‌ریتانیا که ئه‌مه ده‌قی کوردی یه‌که‌یه‌تی ،وه ده‌توانن له ڕێگه‌ی ئه‌لنکه‌ی که له خواره‌وه دامان ناوه قسه‌و باسه‌که به زمانی ئینگلیزی ببینن.
http://www.youtube.com/watch?v=n5AUmXE2pOc
من سەرگول ئەحمەد ل،ڕێکخراوی ڕزگاری ژن لە عێراق وە بەرپرسی کەمپینی جیهانی بۆ هەڵوەشاندنەوەی یاسای باری کەسێتی لە کوردستانی عێراق. سەرەتا بەبۆنەی ٨مارس ڕۆژی جیهانی ژنان پیرۆزبایی یەکی گەرمتان ئاراستە دەکەم وە سوپاسی کمپینی (یەک یاسا بۆ هەموان)دەکەم کە ئەم ماوەیان پێداوم کە بتوانم قسەکانی خۆم بە ئێوە بگەیەنم .هەموومان ئەو ڕاستیە دەزانین کە ئەمڕۆ چۆن بە هۆی نەزمی نوێ ی جیهانی ودیموکراسی وپۆست مۆدێرنیزمەکانەوە بەڵایەکی گەورە بەسەر سەری کۆمەڵگای بەشەری یەوەیە.وە لەو نێوەدا بەشێکی گەورەی قوربانی یەکانی ژنانن.کە هەر ئێستا لە م ووڵاتە پێشکەوانەی ئەمرۆد ا ملیۆناها ژن دەچەوسێنرێنەوە، ژیانیان لە ژێر هەرەشەی کوشتن و هەڵاواردنی جنسیدان.وە لەم ووڵاتە پێسکەوتوانەدا بەهۆی یاسای مەڵتی کەڵچەریزم و و نیسبەتی فەرهەنگی یەوە، کە تێروانینی خودی غەربە لە بنەرەتتدا تێروانینێکی ڕاسستی ودژی بەشەریی یە. لەژێر ناوی فکری ئازادو ڕێزگرتنی خەڵکانی تر،وە خەرجدانی مرونەتی زیاتر،ئەمانە دەبنە هۆی ئەوەی کە ڕیگەخۆشکەر بن لەبەردە م هە موو دینەکان وئیسلامی سیاسی دا.کە نمونەش بۆ ئەمەکردنەوەی مزگەوتەکان وڕاپێچکردنی مناڵان بۆ مزگەوتەکان.وە هەر لەژێر ناوی نیسبەتی فەرهەنگی دەستی باوك وبرا و مێرد ئاوەڵا دەبێت لە کوشتنی کچان و ژنان،وە زۆر شتی تر قبوڵ دەکرێ . وە هەر هەموومان شاهیدی ئەوەین کە لە ناوجەرگەی ئەوروپا وئەمریکا وکەنەدا چۆن ژنان وکچانی ووڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەدەستی باوك و برا وهاوسەرەکانیانەوە مەحکوم بە مەرگ دەکرێن بە بیانوی پاراستنی شەرەف .کە نمونەشیان پێلا و فاتیمە لە سوید، لە کەنەدا کچیکی تەمەن ١٦ ساڵ بە ناوی(Aqsa Parvez) لە پۆلی ١١ی دواناوەندی بوو هەر لەبەر ئەوەی حیچابی فڕێ دا و ووستی بە ئارەزووی خۆی وەك باقی هاوڕێکانی جلی مۆدێرن بپۆشێت بە دەستی باوکی کوژرا. وە زۆرێک لە ووڵاتانی تر کە هەتا ئێستا ئەم تاوانانەی تێدا ئەنجام دەدرێت.ئەم نیسبەتی فەرهەنگیەی غەرب بە جۆرێك کۆنەپەرستە کە دەستی ئیسلامی یەکان ئاوەڵا دەکات کە تداخولی یاسای ئەم ووڵاتانە بکەن ویاساو ڕێسای شەریعەتی ئیسلامی بکەنە ناو یاساکانی ئەم ووڵاتانە .٥ساڵ لەمەو بەر ئیسلامیەکان لە کەنەدا لە هەوڵی کردنەوەی (شەریعە کۆرت ) بوون لە کەنەدا ،وە هەوڵی زۆریان دا.بەڵام خۆشبەختانە بە هەوڵ و تێکۆشان وخەباتی کۆمۆنیستەکان وخەڵکانی ئاکتیفیست وسیکۆلار توانرا ڕێگە لەم هەوڵە چەپەڵەی ئیسلامی یەکان بگیرێت و کارەکەیان هەڵبوەشیتەوە وفەشل بهێنت. وە ئەوەی بۆ ووڵاتەکەی ئێمە دەگەڕێتەوە عێراق .ژنان بونەتە قوربانی دەستی شەرە یەک لەدوای یەکەکان وە بەتایبەتی شەری ئەمریکا کە بوە هۆی سەرهەڵدانی دەیان هێزو گروپی کۆنەپەرست وقەومی دینی کە چاویان بە ژنان و علمانیەت ومۆدێرنێزمی کۆمەلگا هەڵنایەت. ژنانی عێراقی لە کۆمەڵگایەکدا ژیان بەسەر دەبەن کە هەموو بنەماکانی مەدەنی لە بەر یەک هەڵوەشاوەتەوە .شەرو کوشتارو تەقینەوە، فراندن شەری تایفی وقەومی.دەست ڕانەگەیشتن بە مافە سەرەتایی یەکانیان،بێکاری و هەژاری بێبەش بونیان لە خوێندن .لە عێراقدا یاسایەك حو کم دەکات کە سەرتاپای دژی ژنە ،لەسەر ئەساسی ئەپارتایت و هەڵاواردنی جنسی دامەزراوە،وە سەرچاوەکەی لە شەریعەتی ئیسلامی یەوە وەرگیراوە، وە تەواوی مافە فەردی و مەدەنی یەکانیانی ژنان پێشل دەکرێ.لە کوردستانی عێراق بە هەمان شێوە لە ژێر دەسەڵاتی ئەحزابی ناسیۆنالیزمی کورد ژنان لە سەر سەرەتایترین مافیان ئیهانەو سوکایەتیان پێ دەکرێ ، لوتیان دە بڕێت لە لایەن بنەماڵەکەیانەوە.بە بیانوی شەرەف وناموسەوە زیندانی دەکرێن بەردە باران دەکرێن وزیندە بەچاڵ دەکرێنکە(دوعا خەلیل لە ناوچەی بادینان،فێنك لە قەڵادزێ) ئەمانە قەترەیەکن لە دەریا یەك تاوان .ژنان لە لایەن باند وسەرەک باندەوە ناچار بە لەشفرۆشی دەکرێن لە پێناو بەدەست هێنانی بژێوی خۆیان و منالەکانیان کە زۆرێك لە تاوانبارەکان مەسولینن لەم بارەیەوە چەندین کتێبی دەرچووە لە کوردستان . ژنان لە پێناو بەدەسهێنانی کاردا لە لایەن لێپرسراوان و بەڕێوەبەرە گشتی یەکانەوە دەستدرێژی جنسیان دەکرێتە سەر. کە بە پێ ی لێکۆڵینەوەیەك کە دکتۆر یونس عوسمان لە کوردستانی عێراق ئەنجامی دابوو ٤٣٥ ژن وکچ دەستدرێژی جنسیان کراوەتە سەر. وەبە پێ ی ئەو ئامارانەی کە خراونەتە ڕوو زیاتر لە ٣٠٠٠٠ ژن لە ماوەی چەند سالی ڕابوردودا کوژراون.وە بە هەزارها ناچار بە خۆسوتاندن کراون کە هەر ئێستا سەردانی نەخۆشخانەکانی هەولێرو سلێمانی و دهۆك بکەین ئەو ڕاستی یانەمان بۆ دەردەکەوێت، بە پێ ی ئاماری ڕەسمی یونسێف لە سەدا شەستی ژنان کەمئەندامی جنسی کراون(خەتەنەکراون) .ئەوەی کە پێویستە بەوترێت ولێرەدا ئیشارەتی پێ بدەم کە سەرەتای ڕەشەکوژی ژنان لە کوردستانی عێراق لەسەر دەستی ئەحزابی ناسێونالیستی کوردەوە دەستی بۆ برا بەبیانوی بەدڕەوشتی ناموسی لیستی ناوی ژنانیان ڕیز دەکردو دەیان کوشتن ،لەو کاتەدا کە چەپ و کۆمۆنیستەکان لە دژی ئەو تاوانانە ڕادەوەستان پێ یان دەوتین ئێوە دیفاع لە (بێ ئەخلاقی) دەکەن.ئێمە لە چەند ساڵی ڕابوردودا لە بەرامبەر ئەم بێمافی وتوندوتیژیانەی کە لەسەر ژنانی کوردستانە خەباتمان دەکرد وبۆ پارێزگاری ژنان لە هەرەشەی کوشتن( سەنتەریپارێزگاری ژنانمان دامەزراند)وە لە درێژەی کارکردنماندا گیانی دەیان ژنمان لە هەڕەشی کوشتن رزگار کرد.(سەنتەری بەرگری لە مافەکانی مناڵانی کوردستانمان پێك هێنا) لە هەوڵی ئەوەدا بوین کە مافەکانی مناڵانی کوردستان وەك یاسا بەڕەسمی بناسرێت.بەڵام لە لایەن دەسەڵات دارانەوە هێرشی چەکدارانەمان کرایە سەرو بنکەکانیان پێ داخستین و کارو هەڵسوڕانمانیان قەدەغە کرد . سەرباری ئەم ڕێگریانە خەباتی بزوتنەوەی یەکسانی خوازی ژنان بەردەوامە.وەئێمەش وەك ڕێکخراوی ڕزگاری ژن لەعێراق بەردەوام لە هەوڵ وتێکۆشان داین لە دژی ئەو یاسا کۆنەپەرستەی(یاسای باری کەسێتی عێراقی) کە هی ساڵەکانی( ١٩٩٥)ە .کە هەر بەو یاسایە لەسەردەمی ڕژێمی بەعس لە خواروی عێراق زیاتر لە ٢٠٠ ژنیان سەربڕی سەری ژنەکانیان بۆ ماوەی جەند ڕۆژێ بە دەرگای ماڵەکانەو ە هەڵواسی . بەڵی ئەو یاسایەی کە لەسەر ئەساسی ئەپارتاید لە دژی ژنان لە هەموو بوارەکاندا دامەزراوە و،ئەمڕۆ لەکوردستان هەمان یاسا کەگوایە هەموار کروەولە لایەن پەرلەمان وحکومەتەوە ئیمزای لێ دراو ئیستا کاری پێ دەکرێ کە ئەویش (یاسای باری کەسێتی یە لە کوردستانی عێراق ) کە ڕێگە بە پێاو دەدات بە فەرمی لە ژنێ زیاتر بهێنێت بە پێ ی هەندێ مەرجی پڕوپوچ کە ژێردەستەیی و پلە دوویی ژن دەسەپێنێ ،وە پیاو سالاری لە کۆمەڵگادا رەسمی یەت پێ دەدات.یەکێ لەو کارانەی کە ڕێکخراوی ڕزگاری ژن لە عێرق هەر ئێستا کاری لە سەر دەکات،ئەویش بەڕێکخستنی کەمپینێکی جیهانی یە بۆ هەڵوەشاندنەوەی یاسای باری کەسێتی لەکوردستانی عێراق،وە لە جێگەیدا یاسایەکی مۆدێرن دابنرێت ،کە دین لە دەوڵەت وپەروەردەو خوێندن جیابکرێتەوە. وە( ڕ ڕ ژ ع) زۆر کارو پرۆژەی لەبەردەستدایە. بۆ بەسەرئەنجام گەیاندی کارەکانی پێویستی بە کۆمەکی مادی و مەعنەوی ئێوە هەیە .لێرەوە داواتان لێ دەکەم کە ئیمزای خۆتان بدەن لەم کەمپینە و بەهێزی بکەن،وە بە هەر شێوەیەک پێتان دەکرێ کۆمەکی مادی بەم ڕێکخراوە بکەن کۆمەك کردنی ئێوە بەم ڕێکخراوە ،نیشانەی وەستانەوەتانە بەرامبەر ئەو هەل و مەرجە بەربەریەی کە بۆ ژنانی عێراق خوڵقاوە . من تاکیدم کە هەموومان بەیەکەوە(بەرەی علمانیەت) دەتوانین ئاشتی و ئازادی و دنیایەکی بێ چین چەوسانەو بۆتەواوی ئینسانەکانبە گشتی وژنان بەتایبەتی بەدی بهێنین. لە کۆتایدا زۆر سوپاستان دەکەم بۆ ئەو کاتەی کە گوێ بیستی قسەکانم بوون.
سەرگوڵ ئەحمەد
20 Feb2009
sargulah@yahoo.com