ڕوو بەڕوو بونەوەی توندو تیژی لە گرەوی چیدایە؟
سەمیر نوری
ئەمڕۆ
توند و تیژی لەبەرامبەر ژاناندا لە کوردستان و ناوچەکە گەیشتوەتە ئەوپەڕەی، مەگەر
لەسەردەمی فتوحاتی ئیسلامی یا لە سەردەمی نازیەکانی سەردەمی هیتلەر لەبەرامبەر
جولەکەکاند ئەوەندە دڕندەیی بەخۆوە بینیبێ. لە ماوەی ٢٤ ساڵی دەسەڵاتداری
ناسیونالیزمی کورد و حزبە خێڵەکیەکانیاندا دڕاندانە ترین کوشت بڕ بە دژی ژنان جێ
بەجیکرا . لە شوێنە گشتیەکاند ژنان بە بلۆک بە گولە بە خنکاندن بە هەموو شێوەیەکی
دڕندیی دەکوژرێن، ناچار بە خۆ سوتاندن دەکرێن. لە هەموو بوراکانی ژیاندا ژنان
براوەنەتە دواوە.
داعش ( دەوڵەتی خیلافەی ئیسلامی لە عێراق و شام) دڕندانە ترین کارەساتی بە سەر ژنانی شەنگال و کرستیانەکان و شیعەکاندا هێنا ، هەزاران ژن لە بازاڕەکانی نەخاسەدا فرۆشران و لاقەکران و بە ناشرینترین شێوە مامەڵەیان لەگەڵدا کرا. لەسەراسەری عێراقدا هەزاران ژن لەلایەن باندەکان و میلیشیا شیعەکانەوە کوژران و ئەتک کران لەسەر شەقامەکان فڕیدران، هەزاران ژن لاقە کران و بازرگانیان پێوە کرا.
دەوڵەت وحکومەتی عێراق کە خۆی بەرهەمی" لیبرەیشن" ڕزگارکردنی عێراق و "پرۆسەی سیاسیە" نەک تەنها گەندەڵترین دەوڵەتە بە ڵکو وەک دەوڵەتی موزایکی و چەند پێکهاتەیی کوردو شیعە و سونە تاسەر ئێسقان دژی ژن و دژی ئینسانە. ئەم دەوڵەتە کە بەدوای سەرکەوتنی ئەمەریکا و هاوپەیمانەکانی و نەزمی نویەوە هاتە سەرکار، ژنی دەیان سال بردوەتە دواوە. بە فەرزکردنی حجاب و داسەپاندنی ڕەشترین جل وبەرگی ئیسلامی بەسەر ژنان دا، ژنیان لە ئینسانەوە گۆڕیوە بۆ تابلۆیەکی ڕەش. دەستور و یاساکانی عێراق بە کوردستانیشەوە دواکەتو ترین یاسان و ژێردەستەی بەسەر ژناندا دەسەپێنن و بەپێی ئەو یاسایانە ژن ئینسانێکی سەربەخۆ نیە وشەرفی پێاوەو پیاو بۆ پاراستنی شەرەفی خۆی هەرکاتێ کە زانی شرەفی لەکەدار بوە دەتوانی بیکوژێ( یاسای ٤٠٩) بێ ئەوەی دادگاو یاسا ڕێگری لێبکا. پۆلیس و دادگا و ئیجرائاتی یاسای سەرتاپای پیاو سالاری و دژی ژنن. پیاو دەتوانی چەندان ژن بهێنی لە یەک کاتدا، بۆی هەیە بە لێدان ژنەکەی تەمێ بکات.
ئەم بەربەریەتە، بەربەریەتی سەرمایەداری ئەم سەردەمەیە، پشکی ژن لەم بەربەریەتە لە هەموو کەس زیاترە، یەکەم قوربانی ئەم سیستەم و بەربەریەتە ژنە. کاتێ خومەینی هاتە سەر دەسەڵات ووتی" یا ڕوو سەری یا تو سەری" یانی یان سەرت داپۆشە یا لە ملت دەدەین، دەیان ژن لە نێو خەڵکدا بە دڕندانە ترین شێوە لەلایەن ئەم حکومەتە ئیسلامیەوە بەردباران کران. ئیسلامی سیاسی و بزووتنەوە کۆنەپەرستەکانی تری وەک ناسێونالیزم لەم کۆمەڵ کوژیە و لەم تاوانانە بەشدارن و لە بەرهەمەکەی دەخۆن.
لە ڕۆژی ڕوو بە ڕوو بونەوەی توندو تیژیدا کە بەدرێژای شەو وڕۆژی ساڵ توند تیژی لەبەرابەر ژن ئەنجام دەدرێ،ناکرێ تەنها باسی هەندی ڕێ و شوێنی یاسای یان هەندێ ڕتوشی چاکسازی بکرێ و ئەمەش مانای ئەوە نیە بزووتنەوەی یەکسانی خوازی دەست بۆ چالاکی دیاری کراو و داواکاری دیاری کراو و ڕیفۆرم نەبات، بەڵام توند وتیژی ڕێشەکەی لە سیستەمی سەرمایەداری ئەم سەردەمە و لە بوونی ئەم هێزە درندنەدایە لە بوونی ئەم جڕو جانەوەرانەدایە کە سەرمایەداری بەرەڵای کردوەتە وێزەی کۆمەڵگە.
ڕوو بەڕووبوونەوەی توند تیژی دەبێ بەشێک بیت لە بزووتنەوەیەک کە سەرتاپای ناوچەکەی داگرتوەو مەداکەی لە مەودای وڵاتێک و ناوچەیەک فراوانترە. بزووتنەوەی " ملی- دیموکراتیك" کە هەندێ هێزی ناسێوناڵ چەپ دەیخەنە ڕوو ناتوانی وەڵامی کیشەی ژنان و ڕوو بەڕووی توند و تیژی بوەستێتەوە، لە ڕاستیدا خۆی بەشێکە لە هێشتنەوەی ئەم توند و تیژەیە.
بزووتنەوەی سیکیولارستی کە ناوچەکەی تەنیوەو ڕۆژ لە دوای ڕۆژ فراواندەبێتەوە لە ئەفغانستانەوە دەست پێ دەکات تا دەگای بە شارەکانی عێراق و و بەیروت و کۆبانی و شارەکانی کوردستان ئەتوانی ئەو بزووتنەوەی بێت کە دەتوانی ڕێگای کۆتای هێنان بێت بەم دڕندەیەتیەیە بە رامبەر بە ژنان. ژنان خاوەنی سەرەکی ئەم بزووتنەوەیەن.
ئەوزاعی ژنان لە عێراق بە کوردستانیشەوە بەرهەمی کۆمەڵگەی موزایکی و دابەش کردنی دەسەڵاتە لەنێوان پێکهاتەکانی ئەم مۆزایەکەدا، کە دواکەوتو ترین وەزعیان بەسەر کۆمەڵگەدا داسەپاندوە، کە خۆی بەرهەمی نەزمی نوێ جیهان و باڵا دەستی ئەمریکا و وێران کردنی دنیا لە نێوان دوو قوتبی تیرۆرستی ئیسلامی سیاسی لەلایەکەوە و ئەمەریکا و هاوپەیمانەکانی لەلایەکی ترەوەیە. هاوڵاتی بوونی یەکسان و یەکسانی ژن و پیاو لەژێر پێی جەندرمەی کۆمەڵگەی مۆزایکیدا پلیشایەوە.
ڕوو بە رووبونەوەی ئەم ئەوزاعە ڕێگایەکە کە ئەتوانی کۆتای بە توند و تیژی بێنی بە رامبەر بەژنان. بەبێ پێچانەوەی ئەم هێزە کۆنەپەرستانەی کە ئێستا دەسەڵاتدارن لە عێراق وکوردستاندا لە توانادا نیە دەستور و یاسای کۆنەپەرستانەی ئەم هێزانە وەلا بنرێ، میلیشیا ژن کوژەکانیان لە کۆمەلگە پاک بکریتەوە، کۆتایی بە دەسەڵاتی ئەم هێزانە بهێرێت لە ڕێگای ڕاپەڕینێکی جەماوەری گشت گیروە. بۆ کۆتای هێنان بە توند تیژی دەبێ خەبات لەپێناو سیکیولاریزم و هاوڵاتی بوونی یەکسان و یکسانی ژن و پیاو و گێڕانەوەی کەرامەتی ئینسانی بۆژنان توند تر بکرێتەوە.
دەمەزراندنی دەوڵەتێکی سیکیولاو و مەدەنی کە زامنی جیایی دین لە دەوڵەت بکات ودەستی دین وپیاوە دینیەکان لە کۆمەڵگەدا ببڕیت، هەرچی جڕو جانەوەری ئیسلامی هەیە لە کۆمەڵگەدا بپێچێتەوە، یەکسانی ژن وپیاو و هاوڵاتی بوونی یەکسان بکاتە بنەمای دەوڵەت و حکومەت و ڕیگای کۆتای هێنانی بە توندو تیژیە لە کۆمەڵگەدا.
کۆمۆنیستەکان و بزووتنەوەی یەکسانیخوازی ژنان وەزیفەیانە ئەم خەباتە ڕابەری بکەن و بەردەوام بن تا دامەزراندنی کۆمەڵگەیەکی ئینسانی تا هەڵتەکاندنی بنچینەی زۆڵم ستەم و نایەکسانی بەیەکجاری.
٢٤/١١/٢٠١٥