پێویست نیە بەرگری لە سەنگەرێكی تێك شكاو بكەیت!
وه‌ڵام بە هاورێ رێبوار ئەحمەد
كاتێك
كە دێڕی یەكەمی وه‌ڵامەكه‌ی
هاورێ رێبوار ئەحمەدم دیت خۆشحاڵ بووم كە ئەم جارە بە زمانێكی دۆستانە هاتۆتە ناو
ووتو وێژه‌وه. له‌گه‌ڵ خوێندنەوەی هەموو بابەتەكە زانیم كە جیاوازیەكی زۆری لە گەڵ
نوسراوە كانی پێشوی نیە وبەرده‌وام زمانی زبر و بێ ئیحترامی لە نوسراوەكەی دا كەم
نیە. سه‌رە
ڕای
هەموو ئەم شتانە من نیازم نیە كە زمان یا جۆری قسەكردنم بگۆرم. رێبوار ئەحمەد بە
تێرو تەسەلی وه‌ڵامی نوسراوە كەمی داوەتەوە و منیش بە باشم زانی كە وه‌ڵامی بەشێك
لە بابەتی ئەم وتو وێژە بدەمەوە.
یەكەم بابەت ئەوەیە كە ئەوەندە وەزعە كە خراپه كە تۆش بەشێك بووی لە هاو بیرەكانی كوروش و دەست لە كار كێشانەوەت لە مانەوە پێ باشتر بوو. لە وەها وەزعێك دا مانەوە لە سەنگەری سیاسی كورش دا زۆر ناسیاسیە. و یا باشتر ئەوەیە بگوترێت بتانه‌وێت یا نەتانەوێت ئەو تییۆریانە لە برامبەر خەڵكدا , لە بەرامبەر رێكخراوە كۆمۆنیستی وشۆرشگیره‌کاندا و جووته لەگەل هەمان تەبیلغ دا كە بەشێك لە حكومەتی ئیسلامی خەریكی ئەوە. لە باشترین حاڵەت دا ئەوە سەنگرێكە بو كارنەكردن و پاسیفیزمێكی تەواوە . هەم كۆمەَڵگا روخساری راستیقنەی ئەو تێزانە و تییوریانەیان بینیوە و هەم قەیرانی حیزبی حیكمەتیست چارەنوسی تەواوی ئەویان نیشان داوە و هەم دەست لە كار كێشانەوەی تۆ ئەو راستیە دەردەخات. حەیفە لەوە زۆرتر كاتی خۆت تەرخانی ئەو خەتە بكەیت. ئەو سەنگەرە بە تەواوی تێك شكاوە بەجێی بەرگری كردن دەبێت كێشه‌که وه‌ک خۆی ببینی. بەرگری تۆ لەو تێزانه‌ی لە پشت دەمامكی بیر وچه‌ند ڕوانگه‌یی ( ته‌عدد نه‌زه‌رات) زۆر ناپێویست و زۆر ناسیاسیە .
بابەتێكی تری گرینگ مەسەلەی جیا كردنەوەی شۆرشی 88 لە ئێرانە. لەو بارەیەوە حەز دەكەم لێرە دا شتێك لە نوسراوەکه‌ی نادر ( منصور حكمت ) كە لە بارەی پێش هاتەكانی ساڵی 1991 لە كوردستانی عێراق و لە وه‌ڵامی عەبدولا موهتەدییە ئیشاره‌ت پێ بده‌م : " بۆ کۆمۆنیستێک خەباتی خەلك هیچ كات لەكە دار نیه.که بە هۆیە كە تاك بتوانێت رێك خەباتی بەرحەقی خەڵك لە پشت ریكلام و جوڵانەوە سیاسیە كانی چینی دەسەڵات دار بكێشێتە دەرەوە و سنوری ئەوانە بە یەكەوە دەربخات. كەسێك راستەو خۆ و بەراستی خەباتی خەڵك لەكەدار دەكات كە ئەو سنورە ئینكار و كەم رەنگ بكاته‌وه. پشتیوانی لە خەباتی خەڵكی ئێران لە ساڵی 57 بە بێ ئیفشاکردنی جەریانی مەزهەبی ملی كە خەریك بو داهاتی ئەوجوڵانەوەیه نارەزایەتیە بكاتە هی خۆی مومكین نەبوو.
كەسانێك شۆرشی ئێرانیان لەكەدار كرد كە ئەویان بە ناوی خومەینی نوسیه‌وه , و نامه‌ی بۆی نوسی و بە شوێن باشترین هاورێیان بۆ ئێستا و داهاتو دا رۆیشتن ". و بە داخەوە كەسانێك وەكوحیزبی "حیكمەتیست " ئەمرۆ خەباتی ئازادیخوازانە و حەق خوازانەی خەڵكی ئێران لە ساڵی 88 بە حیسابی بەشێك لە حكومەت دادەنێن و هەڵوێستێكی تەواو دژە شۆرش دەگرن .
جوڵانەوەی نارەزایەتی جەماوەری لە ساڵی 88 جوڵانەوەیەكی ڕاستەقینەی خەڵك بوو. ریزەكانی حكومەت تێك چوبوو خەڵك بە جوانی و بە وشیاری لە درزی سەرەوە كەڵكیان وەرگرت و پێیان خسته ناو درزەكەوه و هێزی میلیۆنی خۆیان هێنایە سەر شەقام . دەزانم كە ئێستا ئەو جولانەوەیە بە ناتەواوی ماوەتەوە و زمانی هێندیك درێژ بووە كە بڵێن چی به‌سه‌رهات, به كوێ گەیشت. بەلام بەرحەق بوونی نارەزایەتیەكان لە سەركەوتنەكان و یا غەیری سەركەوتنی ئەو هەڵنا سەنگێنرێن. لە سەدا نەوەدی نارەزایەتیەكان و شۆرشە حەقخوازانەکانی خەڵك لە درێژایی مێژودا لە وڵاتەكانی جۆراوجۆردا شكستی هێناوە و یا بە ناتەواوی ماونەتەوە. هیچ ئینسانێكی شەریف سپارتاكۆس و كۆمۆنارەكانی پاریسیان بە هۆی شكستەكانیانه‌وه مەحكوم نەكردوە. هەركەسێك كە كەمێك بە قوڵی لە ئەوزاعی پێش ساڵی 88 شوڕ ببێتەوە یا هەر بە شەقامەكاندا تێپەریبایە دەنگی بومە لەرزەیەكی گەورە كە لە ناو قەیرانی كۆماری ئیسلامی که به رێ‌وه بوو دەیتوانی لێكی جیا بكاتەوە . هەركەسێك چوار رۆژ سەیری كانال جەدیدی كردبایە دەیزانی كە ئەوزاعە كە سەرەتای گۆرانگاریەكی گەوریە. هەركەس سەیری یەكی ئایاری ساڵی 88 یانی رێك شەش حەفتە بەر لە دەستپێكردنی شۆرشی 88 و جوڵانەوی پر لە شور شه‌وقی نارەزایەتی دەڕبرین له دژی له‌سێدارەدانی فاتمە وله سێدارەدانی دلارا دارابی كردبایە و یا گوێی لە منازەرەكانی پاڵاوتەكانی حكومەت گرتبایە دەیزانی كە چۆن 28 ساڵ مێژوی حكومەتی ئیسلامی بە دەستی خۆیان لە بەر چاوی میلیۆنەها كەس مەحاكەمەكرد و دەیتوانی تێ بگات. شكستی تەرحەكانی جۆراوجۆربۆ سەركوتی ژنان و گەنجان بەوشتانە زیاد بكەن. هەر ئەو گەنجانەی كە لە درێژایی بێنەوبەرەكانی هەررۆژە لە سەر شەقامەكان و شوێنەگشتیە كان بە سەر حكومەت دا داڕژان . بە تێکرای خەڵك كە هاتنە سەرشەقامەكان , دروشمەكانیان , پێشرەویە كانیانیش هەر ئەوەی دەرخست. بە ڵام تەنانەت ئەگەر خەباتی خەڵك هەر لە دژی فێڵ كردنی شانۆگەری هەڵبژاردنیش بوایە جوڵانەوەیەكی بە حەرق بوو. دەزانم كە هەڵوێستی كورش و حیزبی حیكمەتیست , كە وادیارە ئێوەش هەر ئەو هەڵویستە تان هەیە, که گوایه جوڵانەوەی سه‌رنگونکردنی حكومەتی لە ئێران شكستی هێناوە و راستەكان بە هێز بوون و ئەحمەدی نژاد بوه‌تە نوێنەری ناسیۆنالیسم ...هتد كەسێك بەو عەینەكە بیڕوانێایەتە ئەوزاعی ئێران نەیدەتوانی شۆرشی 88 لە درێژەی خەباتی خەڵك ببینێت. ئاماژەت بە ئەزمونی میسر كردوە و كە هەر ئەته‌ی ئه‌وە بڵێیت .لەراستی دا خەریكە دەڵێی لە ئێران خۆ نارەزایەتی گشتگیر نەبوو خەباتی كرێكاری حەق خوازانە نەبوو كە شۆرشی 88 درێژەی ئەو بێت! بەلام ڕاستی ئەوەیە كە ئێوە كارێكتان بە واقعیه‌تی ئەوخەباتانەوه نەبوو چونكە بە كەڵكی لێك دانەوەكانتان نەدەهات. نەك هەر خەباتی بەرحەقی خەڵك لە ساڵی 88 تان كردە كیسەی حكومەته‌وه بەڵكو ساڵانێک له خەباتی خەڵكتان ئینكار كرد. دەزانن ئه‌مه ئیوە بە كوێ دەگەیەنێت! بەو جۆرە لێكدانەوانە شتێكی سەیر نیە كە بە ئینكاری حەق خوازانەی شۆرشی 88 بگەن , ئەو بە كۆنە پەرەستانە بزانن ودژی ئەو هەڵوێست بگرن. لەوانەیە یەكێك لە حەماسی ترین خۆراگری یەكانی خەڵك لە سێ دهەی ڕبردوودا دژی هەڵكوتانە سەر ژن و سەپاندنی یاسای ئایینی بە پێشكەوتوو نه‌زانی یا لەوانەیە هەر برواتان نه‌بێ كە وەها خەباتێك هەبووبێت.
بڕوا بكەن ئەو خەباتانە لە جۆری زۆر گەورە و بەربڵا و گشتگیردا و هەموو رۆژە لە ئارا دابووە. حكومەت ساڵانی پێشو رێژەی دەستگیری و سزا وهۆشداری دانی بە ژنانی زیاتر لە یەك میلیۆن لە ساڵدا ڕاگەیاندبوو. خەباتی كرێكاری یەك رۆژیش نەپساوەتەوە وادیارە دەبێت بۆ ئێوە خەباتەكانی قارەمانانە و درێژ خایەنی كرێكاران لە نەیشەكەری حەوت تەپە , مانگرتنی قارەمانانەی شركەتی واحد كە بوو بە هۆی دەستگیر كردنی هەزار نەفەر, مانگرتنەكانی كرێكارانی كیان تایەر و سەنتەری تەلەفونی رێگەی دوری شیراز و سەدان مانگرتنی كرێكاری تر و مانگرتنەكانی سەراسەری و بە شكۆی مامۆستایان و نارەزایەتیەكانی بێ وستانەوەی خوێندكاران ریز بكەم تا بڕوا بكەن كە لە ئێرانیش هەم لە پێش شۆرشی 88 و كێوێك لە خەباتی جەماوەری بەشكۆ و ئازادی خوازانە لە ئارادا بووە و شۆرشی 88 سودفه نەبووە؟
بە گشتی هیچ كات خەباتێك لە سەر بنەمای ئەوشتەی كە خۆت دەیلێت یا تەنانەت رێبەرانیش دەیلێن قەزاوەت ناكرێن. لێگەرێ بیرەوەریەك باس بكەم . كۆتایی ساڵی 1996 لە گەڵ نادر لە بارەی بەشداری كردنی خەڵكی كرمانشاهه‌وه لە مراسیمی بە خاك سپاردنی مەلا مەحەمەد رەبیعی پێش نویژی ئەو شارە و دروشمەكانیان لەدژی حكومەت كە بوو بە هۆی شەڕوپێكدادان لەگەل سەركوت كەران قسه‌مان ئەكرد، پرسیارەكەم ئەوە بو كە ئایا نابێت بەو خەڵكانەی كەلەحكومەت نارازین بڵێین بۆچی لە مراسمی پێش نوێژیكي سونە مەزهەب بەشداری دەكەن. نادر بە راستی وڵامەكەی ئەوە بو كە تەوازونی هێز هەر ئەوەندە ئیجازە بە خەڵك ئەدات. خەڵك لایەنگری هیچ مەلایەك نین. وابیر ئەكەنەوە كە لە مراسیمی مەلایەك دا ئەو هەڵە ئەقۆزنەوە بۆ ئەوەی كە بڵێن نەمان بۆ كۆماری ئیسلامی و نارەزایەتیەكانیان بەیان بكەن. ئێوە لە بیرتانە كە كاتێك بە داخستنی رۆژنامەی سەلام گرێدراوی یەكێك لە بالّەكانی حكومەت لە ساڵی 88, خەڵك لە تاران رژانە سەر شەقامەكان نادر بۆ ساتێكیش نەوەستاو كە ئەوه‌ی وەك دەستپێكی جوڵانەوەیەكی جەماوەری بۆ روخاندنی حكومەت بناسێنێت؟ شۆرشی 88 كە زۆر پێشرەوتر, روونتر, رادیكاڵ تر و جەماوەری تر بوو بەوهۆیانەوە چەند مانگێكیش درێژەی هەبوو. لە نوسراوەی پێشودا ئاماژەم پێدابوو كە باس هەر لە سەر ئەوە نیە كە حكومەتێك ئاسای یە یا نا, مەسەلە ئەوەیە كە خەتی دەسەلاتدار بە سەر حيزبی حیكمەتیست دا كۆماری ئیسلامی بە نۆرماڵ(موته‌عارف) دەزانێت, گوتی بزووتنه‌وه‌ی سه‌رنگونی شكستی هێناوە, باڵی راست بەهێز بووە وئەحمەدی نژاد بوه‌تە نوێنەری ناسیونالیزمی ئێرانی, لە ناوچەكە موقعیتی باشی پەیدا كردوە و...وئەنجامی سروشتی ئەو لێك دانەوانە ئەوە بو كە كاتێك كەخەڵك دەستی دایە هەستانەوە یا دەبوایە قەبوڵی بكات كە هەموو لێك دانەوە كانی هەڵەیە ویا خەباتی خەڵكی وەكو جوڵانەوەیەكی كونەپەرەستانە ناساندبایە تا تییۆریەكانی و لێكدانەوەكانی سوك نەبن. حیزبی حیكمەتیست بەشی دووەمی هەڵبژارد. که هەڵوێستَێكی تەواو كۆنەپەرەستانەیه. هەڵبەت كورش لێكدانەوە و هەڵوێستی حیزب لە بارەی جوڵانەوەی جەماوەری و سه‌رنگونخوازانە لە مردادی(مانگی ئاب)78 یش ساڵانێكە كە بەشێك لە جوڵانەوەی جەماوەری سه‌رنگونی خوازانی خەڵك نازانێت و تییوریەكی تری بۆئەو هەیە. نازانم ئێوە لەو بارەیەوە چۆن بیرئەكەنەوە بەڵام کۆڕش مونسه‌جم تر لە راست ڕەویدا و ئەوشتانەی كە پەیوەندی نەبوو بە ئەوگۆرانكاریانەی كە لە نەبوونی شانسی ئەو لەو چەند ساڵەی دوایی دا هەر چی زیاتر بەره‌و شۆرش چووە! كۆمەڵگایەك بەو هەمو ئاڵگۆڕه‌وه كە یەك رۆژیش ئارام ناگرێت و یەك رۆژیش حكومەت بە بێ قەیران ناهێلێتەوە, هەر ئینسانێكی شۆرشگێر وە جۆش دێنێت بەڵام ئەوتییۆری یانەی كە وەكو تییۆریە كانی كۆرش دەچن ئینسانە كان دەخەوێنن هیچ هەستێك بۆ هیچ ئەمرێكی جدی دروست ناكه‌ن.
مه‌سه‌له‌ی سرنج راكێش ئەوەیە كە لە سەر ئەو مەسەلانە پلمیکی زۆر توند لە حیزبدا په‌یدا بووه. لە بیر تانە كە بە حەمید تەقوایی تان ئەگوت خەریكە سواری شۆرش ئەبێت و هەمیشە باس لە شۆرش دەكەن! رێك بەهۆی ئەو لێك دانەوە ڕاست ودروسته‌ی ئێمەوه بوو كە بە دەست پێكردنی ئەوتەقینەوەیە بۆ هەڵوێست گرتن پێویست مان بە قسه‌وباسی زۆر نەبوو. لەو سه‌رده‌مه دا حیزبی " حیكمەتیست " خەریكی سفتکردنه‌وه‌ی تییۆریە كانی حكومەتی موته‌عارف و شكست هێنانی جوڵانەوەی سه‌رنگونی و ئه‌و ئەوشتانە بوو. ئێمە بە پێچەوانەوە هەر هەمه لایەنە قەیرانی حكومەت مان دەبینی و پێشوزای شۆڕشمان ئەكرد .
چوار مانگ بەر لە دەست پێكردنی شۆرش حەمید تەقوایی لە سوید تەنانەت ناوی وتارەكەی شۆرشی 57 و شۆرشی داهاتووبوو، راگەیاند و یەكەم پرسیاری ئەوە بوو كە ئایا هیچ له‌گۆڕێدایه ؟ وڵامەكەی ئەوە بوو بەڵی گەردەلولێك هه‌ڵده‌کات و شۆرشێك لە رێگایە و دەبێت بۆپێشوازی بچین. و لە وتارێكی تری لە هەمان دەورە دا كۆمەڵگای ئێرانی وەكو مەنجەڵێك كە سە ریان داخستووە و ئاگرەكەشی خەریكە زیاد دەكەن و گووتی له‌هه‌ر چرکه‌یه‌کدا خەریكە دەتەقێتەوە. لە زروفێكی وادا كە كورش وحیزبی حیكمەتیست خەریكی ته‌ئمول و قووڵبونه‌وه بوون لە داگیرکردنی قه‌ڵاکان! لە لایه‌ن ئەحمەدی نیژاد و كۆماری ئیسلامیه‌وه بوون، ئیمە خەریك بووین كۆمەڵگامان دژی له‌سێدارەدان رێكدەخست و خەرێكی ئەو یەكی ئایارە بووین كە وه‌ک گەردەلول وابوو وبە دوای گۆمەڵگای نا ئارامی ئێران و جوڵاندنە قوڵە كانیه‌وه بووین. ئایا بۆ ئێوە شتێكی تایبەت لەو بوارە دا بۆ قوڵبوونه‌وه بوونی هەیە؟
شۆرش لە رۆژی عاشورا دا قە دەغەیە!
ئیشارەتان بە خۆپیشاندانی رۆژی قودس و عاشورا لە ساڵی 88 كردوە تا بە خەیاڵی خۆتان كۆنە پەرەست بوونی ئەو خەباتە بسەڵمێنن! وهەم سیاسەتی حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری. دەبێت لە ئێوە مەمنون بم كە كاری ئێمە و لە رەخنە گرتن لە هەلوێستەكانتان و مێتۆدی به‌راستی نادروستان ئاسان كردۆتەوە. ئەو رۆژە لە عاشورادا كە قەرار بوو رۆژی حكومەت ونوحە خوێندن و لە خۆدان بیت، میلیۆنان كەس رژانە سەر شەقامەكان تا هێرش بكەنە سەر سەربازانی ئیمامی زەمان , ناوەندەكانیان بسوتێنن , كچ و كوڕ تێكەڵ بن و شایی بكەن وچەپڵە لێ بدەن و هۆتاف بكێشن. ئەو رۆژە رۆژێك بوو لە درێژەپێدانی خەباتی خەڵك. نەكات وا بیربكەنەوە خەڵك بۆ عەزاداری و لە پشت سەری كەڕوبی هاتبوونە سەرشەقام؟ رۆژی قودسیش هەربەوشێوازە، تا ئێستا نەمدەزانی شۆرش لە هەندێك رۆژ دا قەدەغەیە و پۆلیسی ئایدیۆلۆژیش لە خەڵك پول وەردەگرێت! لەوانەیە بەراستیش نه‌زانن لە عاشورای 88 لە تاران چی گوزەرا. بۆ ئاگاداری تان یەكێك لە مەسئولە باڵاكانی حكومەت ( ئەگەر غەلەت نەبم مەسئولی هێزی ئینتزامی تارانی گەورە ) ووتبووی كە ئەگەرخۆپێشاندەران شەش شوێنی تارانیان بە یەكەوە ببەستبایەوە ئەوە حكومەت دەڕوخا. كارێك كە خەڵك لەورۆژە بەسەر حكومەتیان هێنا و ترسێك كە خستیانە دڵی هێزی سەركوته‌وه وەسف ناكرێت و بو ئێوەش كارێكی ئاسانە كە خەتی ڕاوست وچه‌پ بە سەر هەموو ئەو خەباتانەدا بكێشن .
جیهانی نائارام
لە روی جیهانیەوەش شۆرش لە ئێران سەرەتای شۆرشەكانی ناوچە و نارەزایەتیەكانی جیهانی دژی سەرمایەداری بوو. دەری خست كە جیهان لە وەزعی سەرەتای دەیەی نەود دا نیە. جیهان خەریكی هەستانەوە بوو. هەستانەوەیەك لەدژی دیكتاتۆری یەكان , لەدژی هەژاری , لەدژی بێ حقوقی ,لە دژی بێ ئاسۆیی ونەبوونی داهاتویەكی ڕوون. شۆرش لە ئێران و میسر و تونس و لیبیا و سوریا لە زەمان وشەرایەت و دەورەیەكی وەكو ئێستا ڕوی دا زۆرجیاوازیان له‌نێواندا نه‌بوو. له‌و باوه‌ڕه‌دام پەیوەندی بەوەوه هەیە كە هەر حیزب و رێكخراوەیەك بە چی عەینەكێك سەیری كۆمەڵگا دەكات و ده‌یه‌وی چی بکات.
جیابونەوەی 2004
ئاماژەت بە دەورەی جیابونەوە کردووه. هاوڕێ رێبوار ئێوە كە لە بیرتانە بریار بوو بچین بۆ پلنیۆم بەڵام ئەو هاورێ یانەی كە دوایی جیا بونەوە بۆ پلنیۆم شەرت و شروتیان دانا و لە پێشەوە مەشروعیەتی ئەویان بردبووه ژێر پرسیار. چۆن هەڵس و كەوتی ئێمە لە گەڵ كۆدەتای كەمینەی حیزبی حیكمەتیست كە بۆخۆشتان مەحكوم تان كردوە بەراورد دەكەن؟ ئەگه‌ر شتێكك بۆ بەراوردكردن هەیە هەڵس وكەوتی ئیمزا كەرانی بەیانیەی 21كەسی لەگەڵ كۆدەتای ئەمڕۆی باڵی كۆرشە. لە ڕوانگەی سیاسیەوە ئەوجیابونەوەیەی كە هاورێ یانیك سەپاندیان نابەجێ تەرحی لیده‌ر شیپ بەیه‌ک دەنگی زیاتر بە سەر حیزبیان دا سەپاند لیده‌ریان هه‌ڵبژارد دوای ئه‌وه‌ی هەلوێستە سیاسیە كانی شكستی هێنابوو.لیده‌رێك كە بڕیار بوو ببێتە هۆی یەكگرتنەوەی حیزب خۆی بووبە میحوەری دوولەت كردنی كۆمیتە مەركەزی. نەك دوایی بەڵكو لە هەمان كاتی دەست پێكی باسەكەوە، بە دووری دەزانم ئێوە و زۆرێك لە هاورێ یان لە حیزبی حیكمەتیست و یان حیزب كۆمۆنیستی كرێكاری عێراق ئەمڕۆ پێی خۆشبێت بەرگری لەو هەموو پێداگریە بۆ بە لیده‌ر كردنی كۆرش بكات. جیبابونەوەش باسه زۆر سیاسی یه راسته كان كه لە بابەتی پێشوتر وباسم کرد پێكهێنا و بزماری كۆتایی جیابونەوەکه,كورش لە كۆبونەوەی كۆتایی دەفتەری سیاسی دا ، كە جۆری كاری ئێمەی بە پۆلپۆت وئەولترا پۆلپۆتیسم و ئیستالینزیم و پشكنینی باوەرەكان و سەپاندنی تۆبە نوسین و هتد هەڵسەنگاند. ئەو قسانەی كە به كەمێك رەنگ و بۆی سیاسی بەیانامه‌ی 21 كەسی نرا و ئاڵای جیابونەوەی بە سەر حیزبدا داسه‌پاند. بەیانیەكە جیا لە ناوەرۆكەكەی بڕیاری لەسەرجیابونەوە بوو ئەوە راستەوەخۆ لەبەیانامه‌كەدا گوترابوو كە " ئەگەر پلنیۆم دەنگ بەو پلاتفۆرمانه نەدات ... چارمان نیە و رێگامان لێك جیا دەبێته‌وه ". بەڕای ئێوە بەو رەفتارانە جێگیەك بۆ درێژە پیّدانی چالاكی بەیەكەوە مابۆوە؟ بەڕای ئێوە ئێستا كە زۆرتر هەلی بیركردنەوەتان هەیە دەبێت ئێمە ئەو هەرەشەیەمان قەبوڵ كردبایە, چوباین بۆ پلنیۆم و دەنگ مان دابا بەو پلاتفۆرمەی كە پێی نارازی بووین تا جیابونەوەیەك لە ئارا دا نەبێت؟ یانی بە دەست و پێ بەستراوی خۆمان تسلیمی ئەو بیرڕا و هەرەشانە كردبایە! ئەگەر كەمێك بگەرێنەوە دواوه بەڕای من جیابونەوە لە هەمان كۆبونەوەی دەفتەری سیاسی دا بڕابۆوە. ڕای من وایە كە هێندێك چالاكی بەگشتی كرا كە جیا بوونەوە بە فەرمی بناسرێت.
هەر چۆنێک بێت تا ئەو رۆژە باسەكان سیاسی بوون. بەڵام لەو كۆبونەوەیەدا باسی سیاسی باڵی گرت و رەوشەكەی بەرەو عاقارێكی تر برد. ئەویش بەو ئاڵۆزکردنانه كە هەموو جارێك ئەكران. هەروەها كە ئەوجارە ش كۆرش لە ژێرناوی حیزبی حیكمەتیست یەك دەفتەری سیاسی هەیە، كۆدەتا لەسەر بنەمای ئەو باسە, دزینی ماڵپەری حیزبێك و چالاكی هاوشێوە ی چەند كەس لە لایەنگرانی ئەو جیابونەوه‌یه بڕێنرانه‌وه. یانی هەردو جار كاتێك كە كۆرش هەلوێستە سیاسیەكانی بەرەو پێش نەچوبیت جیابۆتەوە. هەڵبەت جیابونەوە ی هاوشێوەش زۆر خراپ نیە و ئەگەر باسە سیاسیەكان بەشوێنێك گەیشتبن و رێكخراوەیك لەپەل بخات باشترە بەوشێوەیە لایەنەكان شارستانیانە لێك جیاببنەوە. بەڵام ئالۆزكردنی رەوشەكە و ئەوانیتر بە بەرپرس زانین و داتاشینی تییۆری و دروست كردنی چه‌ند ڕوانگه‌یی(ته‌عدد نه‌زه‌رات) وتەنانەت لە ڕوانگە ئەخلاقیشەوە بەرپرسانە نین. ئەو جارەش كۆرش و هابیرەكانی دەیانتوانی بڵێن باسەكانمان بەرەو پێش نەچونە, بوینەتە كەمینە ورێگەكەمان جیا دەكەینەوە. ئیمكاناتی حیزب بەتایبەت ماڵپەر و ناوی حیزب و گۆڤاریان دابایە زۆرینە و ئەوجارە رۆیشتبانایە. لە ڕوانگەی ئێوەوه ئەوە جۆرێكی باشتر نەبوو؟ ئەوە لەگەڵ جیا بونەوەی حكا لە ساڵی 1991 هەڵ دەسەنگێنن. لە وكاتە دا زۆرینەیەكمان لەسەرەوە هەبوو بەڵام كە كێشەكان توندتر بوون ئیمكانی بەیەكەوە مان نەمابوو ناوی حیزب و ئیماكاناتمان بە ده‌لایلی ماقوڵ بەجێ هێشت و چوین حیزبێكی ترمان دروست كرد بەڵام ئەو جار هەموو شتێك هەڵگەراوەتەوە و كۆمەڵێك كەمینەن و ناو ئیمكاناتی حیزب دەدزن! ئەویش بە ناوی حیكمەتیسمه‌وه. دەزانم كە ئێوە ئەوەتان مەحكوم كردوە بەڵام تكام وایە حەوت ساڵ بگەڕێنەوە دوایە بزانن هه‌مان ئەو چیرۆكە لە ساڵی 2004 دا ڕوی نەداوە ؟
سەبارەت بە جیابونەوەیەی 2004 لە حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری عێراق بە بێَرێزی بەوهاورێیانەی كە جیابونەوە وحیزبێكی تریان دروست كرد دەڵێن كە ئێمە ئەوانمان كێشایە دەرەوە و ناوی حیزبمان لەسەر دانان! هۆی جیابونەوەی ئەوانیش بەرەفتاری نابەرپرسانەی ئێمە دەزانن. بەڵام وادیارە لەبیرتان چۆتەوە كە ئێوە ئەوهاورێ یانەی كە بە نیازبوون بەشداری لە كۆنگرەی حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری دا بكەن هەرشەی دەركردنتان لێكردن ودوایش دەرتان كردن. وانیە؟ ئەمڕۆ ئەوە چۆن شی دەكەنەوە ؟ كادرە كانی ئێوە هەر دەبوایە پشتیوانی بەیانیە 21 كەسی ڕاسترەوانە و كۆنەپەرستانەیان كردبایە ؟ ئێوە لێك دانەوەتان سەبارەت بەحیزبی هەرچیەك بێت چۆن ئەندامانی ئێوە وەكو میوان مافی بەشداری كردن لە كۆنگرەیە یان نەبوو؟ دەتوانن ئەوە كەمێك شی بكەنەوە؟ ئێوە لە نوسراوەی دەست لەكاركێشانەوە تان نوسیوتانە كە لە ناو كۆمەلگای ئێران دا سەڵاحیەتی ئەوتان نیە كە ئاڵتەرناتیوێك ڕاگەیەنن ... .ئایا له‌و بڕوایه‌دای حەوت ساڵ لەمەو بەر ناسینی ئێوە وهاورێ یانی تری حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری عێراق نسبت بە ئەمرۆی كۆمەڵگای ئێران كەمتر بوو؟ ولە سەدا نەودی ئەندامانی حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری عێراق بەهۆی ئەوه‌ی كە باسەكان لەحیزبی ئێمەدا بەزمانی فارسی بوون نەیاندەتوانی بیانخوێننەوە وەیا بەهۆی كاروگرفتەكانیان كاتیان نەبوو و نەیان دەخوێندنەوە . بەوهۆیە لایەنی جۆراوجۆری باسەكان وكێشەكانیان نەدەزانی. ئایا بەرپرسانە نەبوو كە تەنانەت ئێوە و ئەو هاورێ یانەی كە لە بیر وباورەكانی كۆرش نزیك بوون قسەكانی خۆتان كردبایە بەڵام حیزبەكەتان والێنەكردبا كە هەڵوێستی فەرمی دژی حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری بگرێت؟ تەنانەت ئیجازەتان نەدا لە سیمینارێكدا كە دەیتوانی هردولایەنی باس قسەكانیان لەگەل ریزەكانی ئێوە بكردبایە تا ناسینی زیاتر لەگەل هەردو لایەنی باس پێك هاتبایە. بەپەلە وهەر ئەورۆژەی كە جیا بونەوە بەسەر حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری عێراق تان سەپاند كە زوو هەلوێستیان هەبێت و هەرەشەتان لە ئەندامەكانتان كرد كە ئەگه‌ر بچن بۆكۆنگرەی حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری ئەوە دەر دەكرێن. بە ڕاست ئایا ئەمرۆش كە رەفتاری كەمینەی حیزبی حیكمەتیست مەحكوم دەكەن ماناكەی ئەویە كە ئەگەر ئەندامەكانتان لەپلنیۆم یا لە كۆنگرەی ئەو حیزبە بەشداری بكەن دەر دەكرێن؟
سەبارەت بە زیان كەوتن بە حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری عێراق بۆچی زیانەكە بەجۆری كیلۆیی سەیر دەكەن؟ دەڵین چەند كەسێک جیا بونەتەوە. دبوایە چەند كەس جیا ببنەوە تا بۆئێوە گرینگ بوایە! بەڵام هاورێ گیان باسەكە زۆر لە رق وقین لەسەرترە. ئێوە بڕیارێكی غەڵەتی سیاسی تان داوە. پشتی سیاسەتە كانی غەلت تان گرتوە. پەیوەندیە كانتان لەگەڵ حیزبێك كە تا ئەو رۆژە لە لای یەك بوون پچڕاند و بەشدار بوانی كۆنگرەكە شتان سزا دا. ئێستاش نوسیوتانە تائێستا هەر شەماڵ عەلی ڕای جیاوازی لە دوو حیزبی (كۆمۆنیستی كرێكاری عێراق و كوردستان ) هەبووە. هاورێ رێبوار ئەوبۆچونە زۆربەساویلكانە ئەزانم. تەنانەت ئەگەر قەبولیشی بكەم كە هەرهاورێ شەماڵ علی ڕای جیاوازی هەیە, ئەوە كەمە ؟ ئەگەربونە 10 كەس و20 كەس چی؟ هەروا قسەدەكەن؟ نوسیوتانە كە هانی هاورێكانتان ئەدەن بۆ ڕاگەیاندنی ئاشكرا و ئازادانەی ڕاكانیان. كارێكی باش دەكەن بەڵام لەو حاڵەتەدا كارەكەتان لە بەرگری كردن لەدەركردنی عصام وجەلیل و سەمیر و ستار و... بە دەستی ئێوە زۆر قورس دەبێت. بۆچی لەساڵی 2004 ئەو مافەتان بەهاورێكانتان نەدەدا؟ وبەگشتی چەندە حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری عێراق گەیشتە ئەو باوەڕە كە دەبێت پەیوەندیەكەی لەگەل حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری کۆتایی پێبێنێت. ودەبێت پشتیوانی لە حیزبێك بكات كە دامەزرێنەرەكەی هەڵوێستەكانی لەسەر بنەمای سۆسیالیسم ترسێنەرە , پەڕلەمانی دامەزرێنەران , نافەرمانی مەدەنی و حكومەتی حەجاریانی وبەیانیەی 21 كەسی لەحیزب جیا بونەتەوە؟ باوەڕ بكەن ئەو ناکۆکیانه لە زەینی زۆرێك لە ئەندامانی كۆمیتەی ناوەندی و كادرەكانی حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری ماوەتەوە. ئەوبابەتە لە داهاتوش دا هەر دەمێنێت. رێك وەكو ئەو بڕیارەی ئێوە لە ساڵی 2004 جیا له لێکدانه‌وه‌ی ئه‌و تییۆریانەی لە حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری عێراق بوون. خۆی زیانێكی زۆری گەورەی سیاسی بۆ حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری عێراق بوو.
ئیشارەت بە جیابونەوە حیزبی اتحاد و هەلسوكەوتی ئێمە لەگەل ئەوانتان كردوە. رەفتاری ئێمە رون ودیار بوو رەفتاری ئه‌وانه‌ی ئیستقاله‌یان دابوو ئه‌وه‌نده خراپ بوو له‌نێو خاس وخراپدا كە تەنانەت حیزبی حیكمەتیست لەودورەوە كەم یا زۆر لە بابەتەكە تێگەیشتن وكاتێك داوای په‌یوه‌ست بوونیان لە گەل حیزبی حیكمەتیست كرد ڕه‌تیان کرده‌وه. شی كردنەوەی زیاتر پێویست نیە پێشتر حیزبەكەتان ( حیزبی "حیكمەتیست " ) وڵامی داونەتەوە. جارێكی تر بیخوێننەوە .
لەكۆتایی دا هاورێ گیان من نە ڕاوچیم و نەحیزبی ئێوە مەیدانی ڕاوه. هەڵبەت مەبەستتان لە پشتی ئەو بابەتەوه ناشیرن و ناموحتەرەمانە و ڕوون و دیارە. بە داخەوە ڕوانگەی ئێوە لەسەر بابەتەكە تەواو ناسیاسیە. مەبەستم لە لایەنی ئەخلاقی نیە. لێگەرێن با خەیالتان ئاسودە كەم كە ئێمە له‌گه‌ڵ زۆرایه‌تی حزبی حیکمه‌تیست جیاوازی سیاسی قوڵمان هه‌یه بەڵام چۆن لە بەیان نامەی جاری پێشوی حیزبیش دا بە فەرمی نووسیمان بڕوامان وایە هەر ڕاده بەشێك لە حیزبی حیكمەتیست لە سیاسەتی ڕاست ڕەوانە دوور بکه‌وێتەوە باشە ولەراستیش دا هەر ئەندامێك لە حیزبی حیكمەتیست كە بیەوێت وەكو شۆرشگێرێك چالاكی بكات چارەیەكی نیە جگەلەوەی كە هەمو ڕوانگە, هەڵوێست و سیاسەتەكان وشێوه‌ی زاڵ بە سەر ئەو حیزبەدا هەرچی قوڵتر بخاتە ژێررەخنەوە. ئێمە رێزمان هەیە بۆ چارەنوسی دانە دانەی ئەو هاورێیانەی كە ساڵانێك لە هەر بالێك بێت بەیەكەوە بووین ڕاشمان وایە یا هیواداریین هەرچی زۆرتر لەوان هەمه لایەنە لەو سیاسەتانە دوور بکه‌ونەوە. رەفتاری ئێمە لەگەڵ پرەنسیب و بەرپرسیارێتیدایه. هیچ شتێك ناشارینەوە و نەشمان كردوە هرچیەك بەفكرمان دا هاتبێت لە هەمان دەوره‌ی باسەگه‌رمەكان لە ساڵەكانی 2002 بەدواوه گوتومانە و هەر دەشیلێین. جیاوازی نێوان ئێمە و ئێوە ئەوەیە كە ئێوە هەر بەرگری لە سیاسەتێك دەكەن كە روبەرووی قەیران بۆه‌تەوە و هەر "ئاوەكە قوڕاوی " ڕادەگەرن وئێمە هەوڵ دەدەین رەوشەكە ڕوون كەینەوە. لایەنگرێكی زۆر دووری ئەوحیزبەش دەزانێت كە ئەو قەیرانە له‌یه‌ک شه‌ودا ده‌رنەكەوتووە. ئەو سیاسەتانەی حیزبێكیان بە پاسیفیزمی تەواو كێشاوە و لەگەڵ سیاسەتی ئینحلالته‌له‌بانه لێک هه‌ڵپێكراوە و كۆمەڵێكی كەم لەوە تێگەیشتوون و خەریكە رێگاكەیان به‌لایه‌کیتردا ده‌به‌ن. ئەوكات ئێوە وادەزانن بەباسی چه‌ند ڕوانگه‌یی(تعدد نه‌زه‌رات) كە داهێنه‌ره‌که‌ی خۆی خستوه‌ته ژێر ئاوی ئه‌مه‌وه رێگە ده‌خاته به‌ر پێی ئەندامانی ئەو حیزبەوه؟ بینیت كە ئەو رێگایە وڵام ناداتەوە. لە وەها حاڵتێك دا به‌رزکردنه‌وی ئاڵای تەشكیلاتچێتی بە هەر نرخێك بێت تاكە ساتێكیش خۆراناگرێت و رێگە بەشوێنێك ناگه‌یه‌نی. ئەوه مامه‌ڵه‌یه‌کی زۆر ناسیاسیە به بابەتێكی قوڵی سیاسی و ئەوە ئیتر بێجگه لەخۆ فریودان هیچی تر نیه.
بابەتی زیاتریش لەنوسراوەكەت دا هەیە كە من ناچمە ناویانه‌وه. بەڵام دەمەوێت هەر شتێك كە له كۆتایی نوسراوەكەم دا بڵێم و نیازی ئیهانەتم نیە بەڵام شتێكی ترنادۆزمەوە كەبیڵێم كاری ئێوە وەكو لاوانه‌وه (رەجەزخوانی) وایه لەكاتی ڕاكردندا كە زۆر سرنج ڕاكێشەر نیە. دەست هەڵگرن هاورێی زۆر خۆشەویست .
دەستت بەگەرمی دەگوشم
ئەسغەر كەریمی
19 كانونی یەكەمی 2012
گۆڕینی بۆ کوردی:حوسام