جةذني يةكي ئايار ، أؤذي سؤشياليزمة!!

 

   سمير نوري

samir_noory@yahoo.com

 

هيض كاتي وةك ئةم سةردةمة بةرهةم هصنان و تةكنةلؤذياو هؤيةكاني بةرهةمهصنان و هؤيةكاني طواستنةوةو ثةيةوةندي طرتن و أاطةياندن و زانست وزانياري طةشةي نةكردووة و جيهان و طؤي زةوي وةك يةك لادي لصنةكردووة .هيض وةختي بة قةد ئةمأؤ بةرهةمهيناني سةرمايةداري و ثةيوةندي كار و سةرماية سةرتاثاي دنياي دانةطرتووة و كونج و كةلةبةري ئةم دنيايةي نةكردوةتة طؤأةثاني بةهةمهيناني قازانج و ضةوسانةوةوي مليار مليار ئينساني طؤي ئةم زةوي يةو زيدةباي لصدةرنةكصشاوة .

هيض وةختي بة قةد ئةم سةردةمة ضينةكان ئاوةها بة شةفافيةت و لصك جيانةبوونةتةوة و ناكؤكي ضينايةتي و كصشمةكيش و بةرامبةركص ئةوةندةي ئةمأؤ زةق و بةرضاو نةبووة .

بالآ دةستي سةرمايةي جيهاني و بةتايبةت ئةمريكا و نةزمي نؤي جيهانيةكةي ، طؤي زةوي خستووةتة بةردةم ئافات و مةترسيةك كة دوور نية هةموو طؤي زةوي تياببةن . لة سايةي نةزمي نؤي جيهاندا دةيان كوانوي جةنط لة سةراسةري دنيادا ئينسانةكان دةسوتصني و تيادةبات، عصراق ، ئةفغانستان ، فلستين، سودان ، ضيضان ...هتد بوون بة طؤأةثاني جةنط و لةشكركصشي و تاقيطاي ضةكة كؤمةلَ كوذ  بةكارنةهاتووةكان. هةذاري و برسصتي ئةفةريقاي داطرتووةو ثةراسوي دةرثؤقيوي ئينسانة برسيةكاني ئةفةريقا مؤري نةفرةت و بصماناي و طةندةلَي سةرمايةداري دةيان جار بةطؤي دنيادا دةدا . ئينسانةكان دةستيان بة ظاكسيني دذي ئايدز ناطات و لة كةتصكدا تواناي بةرهةمهصناني هةية و لة دةسترأةسداية .بصكاري برسصتي نةك لة ولآتاني ناسراو بة جيهاني سصهةم بةلَكو لة ئةمريكا مةركةزي "ديموكراتيةت" جصي شانازي أؤشنفكراني نة نةفام و سياسةتمةداراني بؤرجوازي جيهانية مةترسيةك و مؤةتةكةيةكة ميواني هةموو ئصوارةي مالَي كرصكارانة.

درصذ كردنةوةي سةعاتي كار كةم كردنةوةي كري ، نائةمني شؤصني كار ، لصسةندنةوةي بيمة كؤمةلآيةتي و خزمةتطوزاريةكان ، سيماي ئةم سةردةمةية نةك لة ولآتاني كاول و وصرانةي ناسراو بة ولآتة دواكةوتووكان بةلَكو لة دلَي ولآتة غةربيةكاندا ئيتر بووة بة تايبةتمةندي ئةم سةردةمة .

طةراندنةوةي ذنان بؤ كونجي مالَةوة حساب بؤ نةكردنيان وةك كرصكاري بصكار و لة طؤرباتذوف وتاتضةر و يوحنا ثؤلسي دوومةوة دةستي ثصكردووةو ئةم أةوةندة درصذةي هةية ، سةرنجامةكةي بووةتة أوو لة زيادبووني توند و تيذي لة دذي ذنان لة سةتاثاي جيهاندا و ئةو ئامارانةي كة باسي توندي تيذي دةكةن لة دذي ذنان لة ئةمةريكا زةنطصكصكي خةترة بؤ سةر سةرجةم ذناني دنيا .

بة دواي أوخاني ديواري بةرلين و يةكيتي شورةوي كؤن و بةتايبةتي دواي يانزةي سثتةمبر كؤنةثةرستي بةشكلَصك ثةأةي طرتووة، ئةوةي دةيان سالَة لة مؤزةخانةدا دانراوة و أةوةندي خةباتي شؤأشطصرانةي ضةند نةوة خستويةتية كةنارةو بةشةريةتي لص قوتاركردبوو ، ئةمأو بؤرجوازي ئةمةريكي و بةتايبةت بالَي أاستأةوة تازةكان لة طؤأستان و لة كصوةكاني ئةفغانستان و كوردستان و لة كونجي مزطةوت و كةنيسةكانةوة دةيانهصنصتة دةرةوةو لة سةر كورسي دةسةلآت دايان دةنيشصني و ضارةنووسي بةشةريةتيان دةداتة دةست.

سةرهةلَداني ئيسلامي سياسي و بالآ دةست ثةيدا كردني و برةو ثةيدا كردني ناسصوناليزمي كؤصر و تايةفةطةري و دابةش كردني خةلَك لة سةر ئةساسي دين ونةتةوةو مةزهةبة جياجياكان و ثصناسة كردني خةلَك لة سةر ئةساسي دين و قةوم قةبيلة، سةرنجامةكةي قةتلَ و عام كردني خةلَك لة أصطاي شةري ئةم تيرةو دين وقةوم وقةبيلانةوة ، أاوةندة و دارفؤر و بوسنة هرسك و شةري كورد عةرةب و شيعةو سونة بةرهمي أاستةو خؤي ئةم سياسةتة ضةوت و أاستأةو و بص ئاسؤيةي بورجوازي جيهاني و نةزمة نؤص جيهانيةكةيةتي  .

ئيتر بوارصك نةماوةتةوة" يان سؤشياليزم يان بةربةريةتي سةرمايةداري" ، سةرمايةداري دةمصكة دواين فيشةكي خؤي تةقاندوة أووةو ثصش ، دةمصكة طةندةلَي و طيانداني دةست ثصكردوة ، ئةطةر شؤأشي ئوكتؤبةر شكستي نةخواداية و مةشخةلآنةكةي بةرداوام بواية ئيستا بةشةريةت لة جيطايةكي تر دة بوو . ئةطةر كرصكار ئةسيري دةستي أةوةندة أاستأةوة بةناو سؤشيالستةكان نةبوواية ئةوة ئةو دةيان شؤأشةي لةماوةي ئةم سةدةيةدا بةأصي خستبوو ئيستا سةرمايةداري لة بن هصنا بوو .

ضيني كرصكار و بةشةريةت أصطاي سصيةميان لة بةردةم ني ية تا هةلَيبذصرن يا ئةم بةربةرةيةتة يان سؤشياليزم ورزطاري كؤتاي بةشةريةت لةدةست زولَم، و دامةزراندني دنيايةكي ئازاد ويةكسان رزطاري طشت بةشةريةت .

يةكي ئايار مارشي ئةم ضينةية كة دةتواني دنيا هةلَطصرصتةوة و لة سةر قاضي أايوةستصني ، يةكي ئايار ئةوة ثصشان دةدات هيزي ئةم ضينة ضةندة بةرين و فراوانة ، ئةوة ثصشان دةدات كة هةموو أةوأةوةي ذيان و بةرهةمهصنان ئةم دةيضةرخصني دةتواني أايبطرص ئةطةر ئبرادة بكات .تةنها ئةم ضينة لة بةرذةوةنديتي دنيايةكي ئازاد و بصضةوسانةوة دابمةزرصنص ، و ئازدي واقعي و خةلاقيةتي ئينسان زامن بكات . ئةوةش بة دةستةوة طرتني ئالآي كؤمؤنيزمي ماركس و كؤمؤنيومي كرصكاري كة هةمان كؤمؤنيومي ماركسة بؤ ئةم سةردةمة .

كؤمؤنيزمصك كة سؤشياليزم بة واقعي دةزانص هةر بؤ ئةمأؤ نةك بؤ سبةي ، لة ذير هيض بأو بيانويةكدا ئةم ستراتيجةي خؤي دوا ناخات .

يةكي ئايار ضةذني ضينصكي جيهانية ئامانجةكاني و دةسكةوتةكاني جيهان داطرة ، جياوازة لة طشت بؤنة قةومي دينيكان و أصك بةثصضةوانةي ئةوانةوة ناسنامةيي ئينساني و بة ثيرؤز زانيني ئينسان دةكاتة سونةت و جصي دةخات ، مةدةنيةت و سكؤلاريزم و ئامانجي ئةم ضينةية بة دذي سةرمايةداري كة بةربةريةت ئالآكةيةتي ، مةدةنيةت و سكؤلاريزم بةم ضينةو و سؤشياليزمةكةي ئةم ئيمكاني هةية و تةنها بةم دةكرص نةك بة هصض هصزصكي ضينايةتي و سياسي تر ، ئةوةي بيةوص ئةمأؤ سكؤلار و لايةنطلاري مةدةنيةت بصت دةبص بصتة ذصر ئالآي ئةم سؤشياليزمةوة .